Leefgebied

De aanwezigheid van reeën wordt grotendeels bepaald door de aanwezigheid van dekking en open terrein. Dat maakt dat de dieren zich kunnen verspreiden. Reeën komen daarom op ons continent voor tot in het hooggebergte en tot ver in Azië. Er zijn twee soorten reeën. In het kaartje hieronde zie je de begrenzing tussen het Europese ree en het Siberische ree. 

Uit de bodem van het IJsselmeer zijn geweien van reeën opgegraven die bijna een miljoen jaar oud zijn. Dat overbrugt, vier ijstijden. In de perioden tussen de ijstijden, is de aarde soms tienduizenden jaren warm geweest. Het ree heeft dus bar koude en warme leefomstandigheden overleeft. Het dier heeft overleefd in de regio's Griekenland en Spanje. Van waaruit zij steeds opnieuw het verspreidingsgebied ten noorden van de Alpen zijn gaan gebruiken.

De populatie reeën is gegroeid tot de meest voorkomende soort herten in Europa. Vanaf de laatste ijstijd heeft het gebied van de Atlantische Oceaan naar het Verre Oosten eruitgezien als een koude steppe. Van het zuidwesten van Frankrijk langs de Middellandse Zee tot aan de rand van de Karpaten hebben de reeën zich verspreid. Daarna is de gemiddelde temperatuur gaan stijgen en is het verspreidingsgebied naar het noorden uitgebreid. Het ree is daarbij goed in staat gebleken om de invloeden van de omgeving te overleven. Migreren en aanpassen lijkt de overlevingsstrategie van het ree.

De mens heeft zich ontwikkeld tot grootgebruiker van natuurlijke bronnen. Vanaf de late middeleeuwen is een beperkende invloed uitgeoefend op het voorkomen van reeën. In grote delen van Europa is de bevolking toegenomen en daardoor ook het cultiveren van de bodem en de daarop groeiende gemeenschappen van wilde planten en dieren. Door het ontginnen en cultiveren van de natuur raakt dit wild de noodzakelijke leefomstandigheden in hun leefomgeving kwijt, zo ook de reeën. Inmiddels is er meer en meer aandacht voor deze negatieve ontwikkelingen.

De bescherming die daaruit voortvloeit heeft als gevolg dat lokaal de dichtheid toeneemt en de dieren zich verspreiden. Met de gevolgen die dat met zich meebrengt zullen mensen leren omgaan. Dat leren samenleven met reeën is de reden voor het ontstaan van Kenniscentrum Reeën.

Het ree zal zich tijden het leven verplaatsen opzoek naar optimale leefomstandigheden. Als het dier deze vindt kan het zich vestigen en voortplanten. Daarbij komt het dier hindernissen en barrières tegen die het dier de doorgang belemmeren.

Hindernissen worden barrières als zij de uitwisseling met andere dieren van dezelfde soort zodanig belemmeren dat wederzijds uitwisseling van genetisch materiaal niet mogelijk is. Barrières zorgen dat het landschap voor de betrokken soort versnipperd is en dat het beperkt is in het vinden van noodzakelijke leefomstandigheden.

Deze beperkingen kunnen worden voorkomen door barrières weg te nemen met innovatieve faunatechniek zoals wild-reflectoren, (dynamische) wild-waarschuwingssystemen, fauna-geleidende rasters, soortvriendelijke rasters, fauna-oversteekplaatsen en fauna-uittreedplaatsen.

Het leefgebied van de reeën kan begrensd worden door rasters en hekken. In dat geval bepalen zij de 'beschikbaar' gestelde leefomstandigheden voor dieren en mensen. De bijwerking van rasters is dat vaak ook andere diersoorten dan de soort waarvoor de afrastering wordt aangelegd, er niet door kunnen. Hekken en rasters versnipperen zonder extra maatregelen dan ook nagenoeg altijd de leefomgeving van diersoorten.
br/>Zo'n afscheiding werkt alleen als deze ook werkelijk een scheiding is in de leefomgeving van de doelsoort. Voor een ree vormt een afrastering van negentig centimeter hoog alleen in de eerste maanden van het leven een barrière. Zo vormt een opening van negentig centimeter hoog en 30 centimeter breed geen barrière voor reeën.

Een raster vormt voor reeën wel een barrière als de maaswijdte kleiner is als dertig centimeter en de afrastering één meter en twintig centimeter of hoger is.

Een volwassen ree zal alleen in een extreem geval nog over zo'n hindernis kunnen springen maar de jongen kunnen het volwassen ree niet volgen en het volwassen dier gaat ook niet eenvoudig weer terug.

Een raster is honderd procent blokkerend voor reeën bij een hoogte van één meter en tachtig centimeter. De extreme variant van zo'n raster is het wildkerend raster. Een wildkerend raster voorkomt schade bijvoorbeeld in het verkeer door aanrijdingen met reeën, wilde zwijnen, damherten of edelherten. Voorbeelden zijn de grofwildrasters op de Veluwe en de Oostvaardersplassen.

Wildspiegels of -reflectoren zijn tijdelijk hindernissen in de leefomgeving. Zij vormen geen barrière omdat zij na enkele seizoenen zelfs een averechts effect hebben. De dichtheid aan reeën neemt door het tegenhouden van de dieren in alle gevallen toe waardoor er een migratie 'druk' ontstaat die leidt tot het 'nemen' van de hindernis. Daarbij 'leren' de dieren dat de gevaarlijke situatie niet zo gevaarlijk is. We noemen dit gewenning. Treed gewenning op dan zijn de omstandigheden gelijk geworden als in de beginsituatie, echter met een hogere dichtheid en dus meer kans op aanrijdingen.

Met de juiste kennis kan het leven voor reeën en andere wilde dieren ook gemakkelijker worden gemaakt. Een variant op het wildkerend raster is namelijk het wildgeleidende raster. Dat wordt gebruikt om de dieren te leiden naar oversteekvoorzieningen zoals ecoducten. De toepassingen van wildgeleidende rasters is vaak zodanig dat een soort trechter wordt gevormd waardoor de dieren bij faunaoversteekplaatsen komen. In een kanaal kan het een wildgeleidende voorziening zoals een drijver of damwand zijn die het dier naar een uittreedplaats leidt.

Het bewust zijn van en combineren van hindernissen en barrières is belangrijk in het geschikt zijn van een gebied als leefgebied voor een diersoort, zoals het ree.

Buiten de opengestelde paden en gebieden gaan betekent beschadigen van bezit, beperken van de vrijheid van anderen en verminderd de leefomstandigheden voor de aanwezige in die natuur levende dieren en planten. Het gebied wordt minder geschikt als leefgebied. Wordt dit veel gedaan dan verdwijnen bijvoorbeeld alle rustige gebieden en verdwijnen de reeën.

Het komt veel voor dat mensen in de gelegenheid worden gesteld de natuur in hun omgeving te bezoeken. Dat is tot dan het leefgebied van reeën. Op zich is een ree goed toegerust om belagers vergelijkbaar met wolven op een dwaalspoor te brengen en de gevaarlijke plaatsen te mijden. Maar tot op zekere hoogte. Want naast het vluchten voor belagers moet een ree kunnen eten, rusten en voortplanten om te overleven. Als één van die activiteiten niet voldoende kan plaatsvinden verdwijnt het ree. Daar horen terreinbeheerders en bezoekers van de natuur rekening mee te houden. Dit is onder andere geregeld in de Wet natuurbescherming.

Terreineigenaren ontsluiten om het beheer te kunnen bekostigen hun terrein open voor mensen. Dat doen zij door paden open te stellen. Zij beperken daardoor de tot dat moment rustige leefomstandigheden voor de in het wild levende dieren en planten. Helaas houden veel mensen zich niet aan de regels en gaan zij buiten de opengesteld paden. Dat doen mensen zelf maar ook door min of meer georganiseerde activiteiten zoals crossen, droppings, survivals, geocachining. Bovendien kunnen mensen hun huisdier buiten de opengestelde paden laten gaan. Kortom door misbruiken van de gastvrijheid van de terreineigenaren hebben de in het wild levende planten en dieren veel minder of ontbreken zelfs de leefomstandigheden om daarin te leven. Het gebied kan daardoor geen leefgebied blijven of worden.

In de eerste plaats:

• Rustig en doortastend handelen. Vaak komt het goed.

• Zorg voor veiligheid van jezelf en anderen.
• Houd veel afstand. Het dier zit gevangen omdat het niet gewend is achteruit te gaan. De omstandigheden bekrachtigen nog eens het voorwaarts vluchtgedrag.
• Bel tel. 0900 88 44 (politie)
• De politie haalt andere hulpverleners ter plaatse.

Hulpverleners

• Bedek de ogen van het dier.
• De ervaring leert; het dier kan er uit zoals het er in is gekomen! Achteruit via schouders en kop. Schouders zijn smaller en flexibeler als heupen. Schrik niet een ree kan angstaanjagend 'klagen'.

Wat ons opvalt is dat op alle foto's van reeën in spijlenhekwerk de onderste verbindingsstang voorkomt. Die lijkt te voorkomen dat het ree weer op staat. Wij adviseren bovenkant onderste verbindingsstang gelijk met maaiveld.